Nếu thư xin chia buồn thì họ tưởng tượng có những ngấn lệ ấm ấm lăn trên lớp da mặt mịn ở một phương trời. Nhưng tôi phải công bình nói ở đây một khuyết điểm của họ là ích kỷ. Đời tốt đẹp là đời phục vụ một chân giáo.
Ơû đây tôi bất đồng ý kiến hẳn với một số nhà giáo dục duy vật chủ trương lương tâm là một mớ công thức lễ giáo mà xã hội nhồi nhét vào đầu óc con người, trong đó có bạn trai. Nùi giẻ lau ván treo kế khăn lông. Những thắc mắc họ gặp trong cảnh sống gia đình, học đường, xã hội.
Một ý thức sắc đẹp, duyên dáng và một thứ tình yêu mơ màng đã về trong quả tim bạn trai. Con có nhớ mẹ không? Mẹ đâu dám làm gì nặng sợ con mệt. Họ cũng ngang dọc vậy, cũng lỗ mãng vậy nhưng trước những công việc nghiêm trang họ cảm thấy mình bé yếu ngu dốt, bất tài, vô đức.
Mấy trang sau, ta sẽ có diệp làm sáng tỏ mục đích cao cả nầy của đấng vạn năng. Họ hé thấy một hai bề trái của cuộc đời muôn mặt, họ muốn tự tân, muốn thế giới đổi tốt đẹp. Bởi cảm thấy mình cô lẻ trên đường đời, lạc giữa thế gian có nhiều người thân mà họ cảm thấy như lạc vào giữa sa mạc.
Họ tìm những chiếc băng ở những nơi bóng mát, một gocù vườn thanh vắng nào đó để ngồi không. Hỡi bạn trai, quý báu lắm, tâm hồn hăng hái của bạn. Một số bạn trai, đáng thương hại, lúc nào tuổi dậy thì có thứ mồ hôi bay mùi khó chịu.
Nếu cơm là thức ăn của thể xác họ thì trong tuổi nầy nhạc và thơ là thực phẩm tâm hồn họ. Nếu người ta nói có những bạn gái đa ngôn thì phải công bình nói có những bạn trai già mồm mép. Mà coi chừng mấy câu: cây xiên bên nào ngã bên nấy, ai gieo gió thì gặt bão luôn vô nghĩa đâu.
Không sợ ai hẳn đâu, mà tim hay hồi hộp. Sự say mê nầy người lớn có bổn phận giáo dục nên kiểm soát. Tuy nhiên, bảntính bạn trai ở tuổi dậy thì tự nhiên cởi mở.
Mà tại cái tật cà riềng cà tỏi, cái tật cà rị cà mọ nói lên một thứ lương tâm vừa bạc nhược vừa hẹp hòi vừa hủ lậu. Hãy đề phòng nanh vuốt của nó. Các linh mục dòng Tên rất sáng suốt trong tổ chức giáo dục trong tinh thần của thánh Ignaxiô nên đã nêu lên khẩu hiệu vàng ngọc nầy trong những ký túc xá giáo dục: chẳng nên khi nào hai, luôn luôn ba, ít khi bốn.
Không phải họ kiêu hãnh như người tự đắc cho mình là con sông ở giữa bầy gà. Họ đã được một bạn lòng nào trong thời xưa cười trong duyên thắm. Nó hạ nhân cách của mình.
Còn nói đến óc trưởng giả thì bạn trai đã bị lậm trong đường gân thớ thịt. Nói vậy không phải tôi phủ nhận ý chí bạn trai, không ca tụng những vai u thịt bắp của họ. Bịnh thời đại đã làm bao nhiêu lương tâm bạn trai không còn biết phân biệt được lành dữ.