Tới nhà, bạn không ăn ngay. Trong một chương sau, tôi sẽ xét những cách thoả mãn khát vọng đó. Ở đây tôi chỉ muốn nhắc các bạn bẩm sinh không yêu văn rằng không phải chỉ có văn chương là nguồn độc nhất để hiểu biết.
Đó là một trong những câu mà ai nấy đều thuộc, đều biết giá trị, nhưng chỉ những người thông minh nhất mới đem áp dụng. Cuốn "Lịch sử suy vong của đế chế La Mã" (tác giả Edward Gibson thế kỷ 18) không so sánh được với cuốn "Thiên đường đã mất" nhưng cũng là một cuốn tuyệt hay, và cuốn "Những quy tắc thứ nhất" của Herbert Spencer không thuộc loại thơ mà cũng là một sản phẩm cao cả của nhân loại. Đối với kẻ nào khác thì như vậy có thể hơi hữu ích, còn đối với mình quả là không hợp".
Không yêu văn chương không phải là một tội, cũng không phải là dấu hiệu của sự ngu dốt. Bây giờ tôi xem ông ta sử dụng 16 giờ đó như thế nào. Không yêu văn chương không phải là một tội, cũng không phải là dấu hiệu của sự ngu dốt.
Tôi bắt đầu từ lúc thức dậy và chỉ kể những việc thầy làm, cuối cùng tôi mới chỉ cách nên dùng thì giờ đó ra sao. Sau cùng bạn lên giường, mệt phờ vì công việc ban ngày. Chẳng hạn bạn có thể đọc cuốn "Xem tranh cách nào?" của Clermont Witt, hay cuốn "Xét các công trình kiến-trúc cách nào?" của Russell Sturgis.
- Vâng, nếu bạn cho phép thì tôi xin đáp là tôi quả có ý đó; bạn cứ thí nghiệm đi, thật là tự nhiên, dễ hiểu mà lại có vẻ là một phép mầu. Ta hăm hở chạy đón chuyến xe điện cuối cùng và khi đứng nghỉ ngơi để đợi xe, thì nó đi đi lại lại bên cạnh ta và hỏi ta: "Này anh, anh đã dùng tuổi xuân để làm gì? Và bây giờ anh đang làm gì?". Nghệ thuật là cao quý, nhưng không phải là cao quý nhất.
Nhưng thế nào bạn cũng phải chú ý tới bổn phận đó vào một lúc khác. Mỗi ngày từ 6 giờ chiều đến 10 giờ sáng - tức 16 giờ - thầy phải tìm cách luyện thân thể và trí óc, tâm hồn. Chúng ta không suy nghĩ.
Nếu khi bán giấy xe cho ông ta, công ty xe điện hỏi "Tôi đổi cho thầy một đồng tiền vàng, nhưng thầy phải các cho tôi 3 cắc" thì tất ông ta la lên dữ dội. Đáng lẽ tôi chỉ cho bạn thì xin bạn chỉ lại cho tôi. Nhưng những điều tôi nói về âm nhạc có thể áp dụng vào những nghệ thuật khác.
Ở đây tôi chỉ muốn nhắc các bạn bẩm sinh không yêu văn rằng không phải chỉ có văn chương là nguồn độc nhất để hiểu biết. Vậy tôi xin lập lại và lập lại lần nữa rằng: nên khởi sự một cách bình tĩnh, khiêm tốn. Phần đông vì ráng làm nhiều quá mà bị tai hại.
Vậy mà tôi biết nhiều người mà đời sống là một gánh nặng cho họ, cho người thân và bạn bè chỉ vỉ họ không chịu nhận ra lẽ dĩ nhiên ấy. Cũng chẳng cần sách. Ý muốn làm được việc gì ngoài chương trình đã ấn định là ý muốn chung của những người có một tâm hồn khá!
Chúng ta ngỡ hành động theo lý trí, trong thực tế lại hành động theo tình cảm nhiều hơn. Đáng lẽ tôi chỉ cho bạn thì xin bạn chỉ lại cho tôi. Nếu viên chức ấy muốn sống đầy đủ thì phải thu xếp trước công việc mỗi ngày.