Quan sát kỹ người ta thấy tâm hồn họ có lúc như sa mạc vắng, có lúc âm u như rừng thẳm, có lúc náo động như biển ba đào. Hãy chu đáo rèn luyện mình về mọi phương diện để khi ra khỏi ngưỡng cửa gia đình, học đường bạn đủ mua vốn liếng để thành công. Họ nghe tâm hồn họ trống rỗng như sa mạc, ước muốn cái gì cao cả.
Người bạn trai khi không có tâm hồn đạo đức, không có đầu óc cao thượng và thiếu tự chủ, coi sự thay đổi người yêu là việc như trở bàn tay. Bạn trai lối 12, 13 tuổi có sự sinh hoạt trí tuệ kỳ lạ. Có kẻ tưởng mình mang một chứng bệnh gì quái gở do những tư tưởng ô uế xác thịt.
Con người không có quyền tự thao túng, cho mình quyền sử dụng các cái ấy cách ngang tàng. Mà trong cuộc xã giao họ có nhiều cái kỳ dị không chịu được. Bạn không bao giờ yêu ai mà không đã tận hiến.
Bông có hai thứ, bông đực và bông cái. Bạn trai sống phong phú bằng giác quan lắm. Trong gia đình ta thấy bạn trai ít kiếm chuyện gây lộn.
Nó còn xúi họ ăn nói, hành động cách ngu xuẩn để gọi là lấy danh dự lại mà kỳ thực làm cho mất mặt thêm. Phải nhận thức lẽ huyền diệu nầy của Tạo hóa, người ta mới hiểu được tại sao người bạn trai, người bạn gái có thể xác, tâm hồn mang nhiều điểm khác nhau mà tự nhiên đến tuổi dậy thì, có xu hướng sống hợp nhất nhau. Bao nhiêu vĩ nhân lưu danh muôn thuở vì biết làm lại cuộc đời mình.
Trước hết hãy nhấn mạnh góc cạnh tâm lý nầy của bạn trai Thúc Sinh. Ai khổ hơn người đi hay kẻ ở. Người khác thấy đi lẹ tỏ ra tháo vát nên bước như ngựa phi.
Họ ngơ ngác nghe lòng thiếu thốn một cái gì. Phán đoán họ dưới góc cạnh đức thanh khiết, ta thấy họ thủ phần hơn về cứu cánh con người trội hơn các kẻ khác. Jean Le Presbytre gọi sự mê sách của các bạn trai mà tôi nói rõ tiểu thuyết ở đây là cơn khủng hoảng.
Những nỗi niềm lo âu, xao xuyến, hoang mang mà bạn trai thường có là những nỗi niềm của tuổi thanh xuân đang hướng về chương trình tương lai. Rồi họ sẽ có gánh nặng làm chồng, làm cha. Khi đã đọc các mục trên, chắc bạn không ngạc nhiên lắm khi đọc nhận xét rất đúng nầy của Mendousse.
Nhưng rồi sự quen lớn hay làm cho bạn trai có tập quán thấy cần có sự hiện diện của bạn gái. Bịnh nhân nghe trong mình nặng như đeo chì, không muốn làm việc, hay buồn và ưa nằm dã dượi. Tâm hồn thanh niên quý báu và mỏng giòn biết bao sánh với bình thủy tinh vật chất.
Trong lớp họ vừa nghe giảng bài họ vừa lấy mực vẽ địa đồ trên áo anh bạn ngồi trước. Họ làm gì? Lòng buồn vằn vặc. Nhưng bất cứ việc gì trên đời đều có cái nguy nầy là Sa tăn nhúng tay vô.